1577 - Visita Bargellini - Versione in latino

Anno 1577 - Visita pastorale del vescovo di Rieti Costantino Bargellini (+1585) - Manoscritto in lingua latina - Segue nell'ultimo paragrafo un documento del 1575 del periodo del vescovo Bargellini riguardante S.Anatolia - Tratto da: Archivio della diocesi di Rieti, visite pastorali, cartella n. 5 e 15 - Traduzione di massima (molte parti sono di difficile lettura) di Roberto Tupone - 6 gennaio 2016

TRASCRIZIONE DOCUMENTO

[Pag.70B]

[Ecclesiam Sancti Nicolaj]

Diem 28 mens junij 1577

Reverendissimus Dominus Episcopus Reatinus una cum Reverendo Domino Lucantonio Pucci, de Bargellinis visitatore et Dominum Marco magistro doctrine Cristiane discedens a terram Corbarij se costulit in castrum Sancte Anatolie cessatumque pervenit ad dictum Castrum. Ingressus fuit Ecclesia Sancti Nicolaj intus castrum predictum ubi observant Sacramenta [Euli cellim]. Ingressus fuit predictam Ecclesiam fecit ut [convenubas] debita orationem ante altare maius et audita missa vidit et visitavit Sanctissimum Sacramentum eucharestie quod conservabat in altarj maiorij in tabernaculo ligneo deaurato in pixide argentea decenter cum intus predectus Tabernaculum omne fulcitum ex serico nuova yallo rubbeo. In altari Maiorj nihil aliud, in [per...] non fuent bone repertum paratum inti de duobus candelabris ligneis, interni de pictis vacantis que mandavit fieri Infra duos menses.

Item vidit et visitavit Sacramentum olei santi quod observabat in tribus vasculis staneis. Item oleum Crismatis et Cathecumines simul in vasculis staneis bene conservabant illud per infirmos. In uno vasculo staneo separato lati convenienter. In una fenestella a pariete altari deglusa cum clave. Item prope altare maius in duabis bussulis ligneis de pictis [Pag.71] latis cum[veni] intibus et quod [vis] locus ibi observabant predictus Sacramentum olej cetisari convenans [... ...] fuit [...]. In eadem fenestrella retineret. Item oleum infirmos ollam [...] Crismatis et Cathecomunor. [...] Mandavit [...] prope fontem baptismalea. In una fenestrella fieri [...] cum clavem bene clausa. Item vidit et visitamus fontem baptismalis lapidum cum [cohopertenio] legneo ad modus piramidis latis decentum ubi in una conca enea cum [cohopertonon] eneo asservabant aqua baptismalis sacri conveniter cum sacrario [super speram] fontem [conteneantibus] predicta aqua baptismalis observent mandavit [item] Dominum Abbati pro [infratur] mensis Iunij faciant cancellatum ligneas circum circa cum porta.

Item vidit pro in eadem Ecclesia erat dui altaria. in [drenta esmaz] altari Santi Jovis. Mandavit predicti abbatis quod infra duos menses provida... scabellum. Tandem vidit architravit rotam Ecclesiam materialem celuit [...] fabrica non esser improbanda cum tectum intabulandum cetres lunellant prout [...] In visitationem aplicam [...] per la altra decreta visitatoris [...] aplicas quas mandavit quas primum intabularj tectum [super .... predicte] visitationis cinquea in eadem visitation [in ... ... sub] [Pag.71B] certa pena [astrevint dico] pallia. Albi [uveo laccjco] coloris qd minimi [ecequuntu] fuit sit [super...] [...] cignas vis in dicta Ecclesia observarent sustari Sacramenta nihil non est ecclesia Parrochialis sed loco parrochialis que est ecclesia Santa Anatolia extra castrum predictum Sancte Anatolie [...] statim. Rev. Dominus Lucas Antonio Puccius de Bargellinis una cum R. Domino Marco in predicta Ecclesia Sancta Anatolia vatulit inda Ecclesia Sancti Nicolai sunt dui confraternitatis una sancti Corpori Dominus Yesus Xhi et altori Sancti Sebastiani nihil habente in redditibus primis rogaver, predictos Confratris, pro bene, degerant et devotibus in al secundis operibus piis ad [...] fideles edificationes.

Bona stabilia et utensilea in sacre ministeriis sunt [... ...] sint Ecclesia Sancta Anatoliam fuerunt reperta in Ecclesia Santi Nicolaj.

In primis tres calices cum cuppei argenteis et pedibus Eneis cum tribus panetis, duabus argenteis et una Enea bene deaurati. Tanum argentes stenei deaurande quos. Mandavit deaurais infra mense sub pena scutor trium. Item unum tabernaculum cum dua lunetta cum pede Eneo deaurato cum [...perlaio] argenteo. Item unum turribulum argenteum una crux argentea cum pede Eneo deaurato. Item octo corporalia. Item duo missalia nova. Item sex Purificatoria. Item una Planeta, e dobleto regato cum [... ...] alba stola et manipulo duodem cum alba sine cin[Pag.72]gulo [...] amultu. Item una planeta ex serico damasco albo cum duabus [ermeticis cum frutto] figurato. Item alia planeta ex serico damasco rubeo. Item alia planeta ex serici viridi. Item alia planeta ac damasco violacei coloris cum fregis deaurati. Item alea planeta negra per celebrandis messis defunctor. Item due dalmatici negri [resarciende]. Item alea planeta et dopleto [incamicia] cum fregii albo. Item quatuor albe cum duobus cemitibus. Item quatuor stole cum quatuor manipulis.

 

[Ecclesiam Sancte Anatolie]

Eodem Die

Item Reverendus Dominus Lucas Antonio Puccis de Bargellini visitator vidit et visitavit Ecclesiam Parrochialem Sancte Anatolie positam extra castrum Sancte Anatolie cuius Ecclesia Parrochialis seu archip. archipr. seu abas Reverendus Dominus Vincentius di Innocentiis eiusdem castris cum tribus canonicis Don Jovi Berardino de Mariis, Don Difonzio clerico di Baptista et Clerico Antonio Jovj Baptista [novit caperviso]. Reverendum Domini Epuscopum, habet predicta [N...] Abbas  sacta octo in redditibus frumentor salmas sex frumenti. Item in bonis stabilibus predicte ecclesiasticus habet [...] sub cura sua centium foculares cequilibet secularis [...] per decemis stimaliti cuppas unas frumencti et due portiones [...] pro N. Abbati tres alies dividunt inter ipsos canonicos cehabet in redditibus quatuor cados vinj anno quolibet et habet castanos duos censuales [Pag.72B] super [quadamvenge] hq in Valle di Sancti et quilibet canonicatus habet in primis redditibus ultra decimas [personales] duas salmas frumentibus et in piscum. ingressus fuenti dictam Ecclesia ubi non observant Sacramenta cum in loco ipsius observabant in Ecclesia Sancti Nicolaj intus castrum predictum. Facta prius debita Orationes ante altare Maius, Illustrissimus vidit er visitavit qd [...] lapidem cum doratum ornatum cornicem lignea, cum tribus tobaleis quod quidem altarem [...] Ecclesia etiam habet nihi de bonis predicti Ecclesiastici quas Ecclesia dusmunij pro reparatione habet viginti quinque carlenis in redditibus benos ipsius Ecclesia et habet circa quinquaginta aliis carlinos de oblationibus a parrochianis predicti Castri in quolibet demanda faciendis.

In altari maiorij non erat scabellum prope mandavit procuratoribus [... ...] infra duos menses [...] scabellum legneus. Into q cum modiut, et decentius celebrarj possit. Item vidit er visitavit Altarem seu Cappellam sub invocationem Sancti Andreis prope altare maius a partis desteras illud est dotatum et ut dictes Reverendus Abbas est unitj canonicatus D. Bernardini et habet ad relationes D. Bernardini redditi salmas unam granj. Mandavit predicto Don Bernardino priti et [stend.li] predicta unionem donat pro totum presentem diem sub pena privationis. Cequem lapis ipius altaris movent. Mandavit solidari et drove [...] et [...] non [... ...] sue [...] In habet sit in eo celebrarij. Mandavit et provvideri de pallio [saltini] ex cono deaurato et ut cum modius. Ex dictum altare est latis angustus [Pag.73] mandavit fieri cornicem ligneam [... ...] circus circa predictam altarj et scabellum.

Item vidit et visitavit alius altarem sub invocatione Sancta Maria [dotatum] cehabet in redditibus anno quolibet circa salma unas frumentibus cuius ets beneficiatus et [...] Clericus Defenduis da Baptista unus de canonicus predicta Ecclesia [...] predictus altare fuit repertus [quasi perilties despoliatum ...] mandavit dicto Don Defondio pro servitio Dej provideri la predicto altare di tobaliis, pallio, pateni, [...] conio deaurato, duobus candelabris saltem ligneis de pictis et uno scabello legneo cum [...ienti]. Predicti altari [... ...] aliis [...] infrat sex menses sub pena privationis.

Item vidit et visitavit cappellas sub invocatione Sancte Anatolie ibique traslatus imagines Sancte Lucie cuius cappelle rector est seu beneficeatius R. abbas De Innocenntiis habet q in redditibus firmis anno [... ...] ducatos tres in frumento. [... ... ...] Don Vincentius abbas asservit [...] [...dicto] altari in omnibus diebus festivis celebrant et est cappella devotissimi et [...] devotissimo ornatissimo et decentissime est [... ... mandavit] dicto Don Vincenzo  beneficiato q infra duos menses [...] sequites fieri facciat ibi scabellum ligneum cornicem ligneas [...] et de duobus candelabris  inltim ligneis [disposit][...][...].

[Pag.73B] Item tandem vidit et visitavit totus ecclesiam matenalem cuius fabricans est improbanda le parietes de predicta ecclesia calcem cumsunierant et de albarint et [...] multus [...] fenestra laterebus [...] [...] fuit [...] tum [...]. A prondum visitatore apostolicus prope comandavit [...] parrochianus [...] [...] [...] et parietes calce cum [...] et dealbents tectum vero intabulet infra spatius unius annis sub pena scutor 26 fabrice ipsieos ecclesia applicandosi.

Mandavit et R. Abbatibus [...] ossa mortuos que in pace modo represta fuerunt In alea tumba seu sepultura ponant et vetes aliaq asberes ad lerentes incaso ecclesie predicta incedant ad minus pro decem palmos predectus Rev. Abbas diebus festivis teneat. In bonis moribus illoque doceit In bonis moribus.

[Castrum Thuranij]

Die 2 julij 1577

Reverendissimus Dominus Episcopus una cum Reverendus Lucantonio Pucis V. d. D. et Reverendus D. Marco maestro doctrine Cristians a Castro Sancte Anatolie secostulit in castrus Thuranij et qstatum q, pervenit ad dectum Castrum ingressus fuit Ecclesiam Matrici Sancti Martinj et facta vibis Oratione

 

[Tralasciate Pag. 74, 74b, 75, 75b, 76, 76b, 77, 77b: Visita delle chiese di Torano]

 

[Pag.78]

[Ecclesia Sanctae Mariae de Colle]

Die tertio menses julij 1577

Idem Rev. D.us visitator vidit et visitavit Ecc.sia S.te Marie de Colle sitam e positam inter Castrum Turani et Castrum S.te Anatolie, cuius est rector R.dus Dns Bartholomeo de Albertis, habet in redidibus circa viginta scudos, cuius fabrica non est improbanda, si parietes repararentus, tectus resarcientur. imagines sanctory resarcientur, pavimentibus sternast porta ecclesia fiat cum clave, altaria penitus despoliata necessariis horneatur pro servitio dej S.te Maria matres

[Ecclesia rurale Sancti Chostantij]

Eodem die

Idem reverendus dominus visitator una cum reverendus domino Marco magistro doctrine cristiane vidit er visitavit ecclesia rurale sancti Chostantij sita prope rupes montis ducisse in  territorio Sancte Anatolie cuius est rector seu beneficiatur Reverendus Dominus Berardinus de Mariis de Sancte Anatolie habet in redidibus quatur salmas frumenti cuius fabrica non est improbanda cum parietes ipsi in calce cumpositi. Mandatavint ipsos parietes infra qua- [Pag.78B] -tuor menses et in eodem tempore dealbari mandavit pavimentum lastricari tecti intabulari altare solidari ac in eo de omnibus provideri cornice lignea circundari et scabellum fieri solet celebrari solenditer in die Sancta Constantiis qui est vigesimos nonas mensis januarij ac oram in diebus quatragesimisnibus mandavit Rectore quod ta[...] in celebrandis missis quam etiam in adimplendis et refuris [maltana] et conservat devotionem populi.

[Ecclesia rurale Sancti Leonardi de Cartorio]

Eodem die

Idem Dominus visitator proseguendo visitationem [...] vidit et visitavit ecclesia Sancti Leonardi sitam in territorio Sancte Natoglie prope villa de Cartorio cuius rector seu beneficitatus Reverendus Dominus Vincentius de Inocensis castris Sante Natoglie habet que in firmis redibus salmas quinque frumenti cuius fabrica non est improbanda ex quo parietes ipsius sunt calce compositi quos mandavit de albarii infra quatuor menses et pavimentum totum ad equari tectum que intabulari seu implatelari portam se u altare remurari altare omnibus necesarijs et prope altare applicari et scabellum fieri solet in predicta ecclesia solet celebrarij semel in crise-[Pag.79]-ni die sancti Leonardi soleniter celebrare qui est dies nove 7mbris Mandavit in celebrandis missis laudabilem consacrationem manuteneri devotionem christi augeri et solitas messas celebrari et imagines santoram istauram.

[Ecclesia rurale Sancti Laurenti de Cartorio]

Eodem die

Vidit et visitavit Ecclesia Sancti Laurenti et asseritur esse ecclesia parochialem ville Cartori que casuit per tres annos et a presens caret rectoris una cum capelania vi cades ecclesia Sancti Laurenti habet familiam parochianorum tredecim habet frumenti salmos quatuor frumenti et capelaniam habet salmum unam ecclesia ipse [ninicet] reparationem in parietibus pavimento et tetto mandavit ipsos parietes reparari et pavimentum ubi vel si lastregavi nel matenibus lateribus ternis est fruttibus ecclesie quos mandavit sequestrari, impose Reverendi vicario de Corvario altare cornice ligna circundari ac oc omnibus alijs necessarijs provideri et scabellum

[Pag.79B

[Ecclesia Sanctae Mariae de Briccia]

Eodem die

Prosequendo visitationem item dominus Reverendus Dominus visitator vidit et visitavit ecclesia ruralem Sante Marie della Briccia sitam territorio castri Spedini que per multos annos casuit rettorem [...] ex ea fruttus ocupaverit dominus Dominicus de Malle de Turano habet in redibus quatuor salmas frumenti cuius fabrica non esset inprobanda si bene conservaretur pavimentum esset de starnedum in altaris de omnibus necessariis providendum cum illud si tenitus de spoliandi [...] et ad hoc omnia fiant preditus dominus Minicus cogeatus ad restitione [possimim] fruttam.

[Ecclesia Sancti Liberati]

Eodem die

Item vidit et visitavit ecclesia santi Liberatj prope andem ecclesia sante Marie della Briccia que nihil habet in reditibus cum fuerit costrutta et devotione populi. Hortatus fuit populum quod [mastricet] pavimentum pro servitio dei et veneratione santi Liberati porta reficiant cum clave in lang clausa teneat tectis repareat cum populi devotio augeri debit et non minus

 

 


 

[Documento del 1575 n.1 - Pag. 3 - Visite Pastorali - Cartella 15]

Die 24 novembris 1575

Reverendus Octavius de Amicis Vicarius foraneus di Corbario, testis pro informatione curia examinatus, qui medio tactis iuramento dixit ut sequitur et primo:

"Ad opportunas Interrogationes dixit: il Seminario di Rieti ha un beneficio semplice sotto il titolo di S. Maria del Colle in territorio de S. Natoglia over de Turano, diocesi di Rieti, et questo beneficio ha parum vinti pezzi de terra laborativa posti in detti territorij li qual terreni io so che non son stati lavorati da quattro o cinque anni in circa, ne meno il seminario ne ha presi frutti, e, sia vero che quest'anno son parte di essi seminati, et io come Vicario, andato à S. Natolia per affittar detti terreni, in nome del seminario, nessuno ha voluto pigliarli in affitto ne lavorarli et dicevano che non li possevano lavorare per non venire in disgratia del signor Giovanni Vincenzo Valignano quale è padrone de S. Natolia, et dicevano chel signore predetto non voleva che li lavorassero, ma non dicevano per che causa il signore non volesse, et quelli de essi che si sono seminati parte di essi, io ho parlato con quelli che l'hanno seminato, et me l'anno detto chel signore Giovanni Vincenzo l'ha concesso che li seminassero et che dal frutto di esse terre se ne riparasse la chiesia, ma il seminario per quest'anni passati che non se sono lavorati ne ha patito assai, et come ho detto non ne ha tirato frutto nessuno, et mi dicono quelli di S. Natolia che queste terre ogn'anno fruttavano da diece à dodici some di grano, che per quattro anni che non si sono lavorati, et forse più, il seminario ne havirria cavati da cinquanta some de grano.

Et ad alia interrogationem dixit: Vaca anchora il beneficio de San Lorenzo di Cartore per morte de don Novello quali similmente ha li suoi terreni et benj che non sono stati lavorati dalla morte di don Novello in qua, che possono essere tre o quattro anni in circa, et non sono stati lavorati per la causa seguente, cioè chel Signor Giovanni Vincenzo Valignanj stesso non ha voluto.

In causa scientie dixit predicta scire pro ea que supra deposuit singula singulis